Orao

Napisao:
Datum: November 16, 2013
0 Komentara

Najsloženiji proizvod domaće odbrambene industrije bio je dvomotorni visokokrilni avion Orao. Rad na projektovanju aviona pokrenut je 1968. godine.

Projektu su se 1970. godine na osnovu međudržavnog dogovora o zajedničkom razvoju i proizvodnji aviona pridružili rumunski stručnjaci. Paralelno su izrađena dva prototipa, po jedan sa svakog partnera, koja su poletela gotovo istovremeno 31. oktobra 1974. godine.

800px-JRV_Soko_Oraos

Proizvodnja aviona podeljena je između partnera u odnosu pola-pola, a po polovinu jugoslovenskog dela konstrukcije izrađivali su “Soko” Mostar i “Utva” Pančevo. Motori su po licenci britanskog “Rols Rojsa” izrađivani u zavodu “Orao” iz Rajlovca, a hidraulični sistemi u fabrici “Prva Petoletka” Trstenik.

orao1

U izradi raznih delova za avion učestvovale su desetine firmi jugoslovenske industrije, a znatan deo složenih sistema, pre svega avionike i naoružanja, uvezeni su iz Velike Britanije, SAD i Francuske.

U nizu novina po prvi put uvedenih u naoružanje PV i PVO kroz program Orao bili si elektronski nišani sistema sa HUD-om, TV vođena raketa AGM-65B kao i domaća  Grom, infracrveni linijski skener za izviđačke zadatke itd…

Za JRV i PVO Orao se proizvodio u četiri varijante:

  • J-22 jednosed koji u osnovnoj nameni služi za zadatke vatrene podrške
  • NJ-22 dvosed koji u osnovnoj nameni služi za prelaznu ubuku letačkog sastava sa drugih aviona na J-22 u letenju danju i noću u svim meterološkim uslovima i obuku u gađanju, raketiranju i bombardovanju.
  • IJ-22 jednosed za operativno-taktičko izviđanje
  • INJ-22 dvosed koji u osnovnoj nameni služi za prelaznu obuku letačkog sastava sa drugih aviona na IJ-22 i J22.

              fj22p04l9ng

U sastav RV i PVO uvedena su dva prototip, 25 izviđača jednoseda IJ-22, 9 dvoseda INJ-22, 57 jurišnika jednoseda J-22 i 21 dvosed NJ-22.

Proizvodnja je prekinuta zbog građanskog rata 1991. godine. Poslednja tri aviona montirana su na aerodromu Batajnica leta 1992. godine od gotovih elemenata prevezenih iz Mostara tokom evakuacije federalnih oružanih snaga.

Glavnina aviona je u 241. lovačko-bombarderskoj eskadrili na aerodromu Lađevci.

Jedan J-22 zadužen u Tehničkom opitnom centru koristi se za prikazivanje na aeromitinzima i zato ima posebnu šemu farbanja, zasnovanu na prikazu ptice orao na površinama aviona.

j22sli_03

Foto: Dimitrije Ostojić